Opsiyonlar, finansal piyasalarda kullanılan ve belirli bir varlığı belirli bir fiyattan belirli bir tarihte alma veya satma hakkını veren sözleşmelerdir.
Opsiyon Nedir?
Sözleşmeler, yatırımcılara risk yönetimi, spekülasyon ve arbitraj gibi farklı amaçlarla kullanılabilirler. Opsiyonlar, hem hisse senetleri hem de emtialar gibi farklı varlık sınıfları üzerine yazılabilir. Opsiyon sözleşmeleri, taraflar arasında belirli koşulların yerine getirilmesi gerektiği anlamına gelen yükümlülükler içermezler; bunun yerine, sadece bir hak sağlarlar.
Opsiyon Türleri Nelerdir?
Opsiyonlar iki temel türde gelir: alım (call) opsiyonları ve satım (put) opsiyonları.
- Alım (Call) Opsiyonları: Alım opsiyonları, yatırımcıya belirli bir varlığı belirli bir fiyattan belirli bir tarihte alma hakkı verir. Bu tür opsiyonlar, yatırımcılara piyasa fiyatının yükselmesi durumunda varlığı daha düşük bir maliyetle alma fırsatı sunar. Alım opsiyonları, yatırımcının potansiyel getirisini artırabilirken riskini sınırlar.
- Satım (Put) Opsiyonları: Satım opsiyonları ise yatırımcıya belirli bir varlığı belirli bir fiyattan belirli bir tarihte satma hakkı verir. Bu tür opsiyonlar, yatırımcılara piyasa fiyatının düşmesi durumunda varlığı daha yüksek bir fiyattan satma fırsatı sunar. Satım opsiyonları, yatırımcının potansiyel zararını sınırlayabilir ve düşen piyasalardan korunma sağlayabilir.
Opsiyon Sözleşmelerinin Unsurları
Opsiyon sözleşmeleri, belirli unsurları içerir:
- Dayanak Varlık: Opsiyonun konusu olan ve alım veya satım hakkına sahip olunan varlığa dayanak varlık denir. Hisse senetleri, endeksler, emtialar ve döviz çiftleri gibi finansal varlıklar bu konuda örnek olarak verilebilir.
- Kullanım (Strike) Fiyatı: Opsiyonun kullanılabileceği veya dayanak varlığın alınıp satılabileceği fiyat seviyesidir. Kullanım fiyatı, yatırımcının kararlarını etkileyen önemli bir unsurdur.
- Vade Tarihi: Opsiyonun geçerlilik süresini belirten tarihtir. Bu tarihe kadar yatırımcı, opsiyon hakkını kullanabilir. Vade tarihi geldiğinde opsiyon otomatik olarak sona erer.
- Prim (Opsiyon Bedeli): Opsiyonun alıcısı, opsiyonu satın alırken satıcıya prim öder. Prim, yatırımcının opsiyon hakkını satıcıdan satın aldığı bedeldir. Opsiyon primi, çeşitli faktörlere bağlı olarak belirlenir ve opsiyonun türüne, dayanak varlığın fiyatına, kullanım fiyatına, vade tarihine ve piyasa volatilitesine bağlı olarak değişebilir.
Opsiyonların Kullanım Amacı
Opsiyonlar, çeşitli amaçlarla kullanılabilir:
- Risk Yönetimi: Opsiyonlar, yatırımcılara varlık fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı korunma (hedge) olanağı sunar. Bir yatırımcı, belirli bir hisse senedini ellerinde tutarken, fiyat düşüşlerine karşı kendini korumak için satım opsiyonu alabilir.
- Spekülasyon: Yatırımcılar, varlık fiyatlarındaki değişikliklerden yararlanma amacıyla opsiyonlar kullanabilirler. Örneğin, hisse senedinin fiyatının yükseleceğini düşünen bir yatırımcı alım opsiyonu satın alabilir.
- ** Gelir Elde Etme:** Opsiyon satıcıları, prim karşılığında opsiyon alıcılarına haklarını devredebilirler. Bu, ek gelir elde etmek isteyen yatırımcılar için bir seçenek olabilir.
- Arbitraj: Opsiyonlar, farklı piyasalardaki fiyat farklılıklarından yararlanarak risk almadan kar elde etme fırsatı sunabilir.
